Dr. Güray ÖZTÜRK
Çocuk Hastalıkları Uzmanı


Bebeklerin yaşamı anne karnında başlar. Gebelik döneminde annedeki çeşitli hastalıklar ve kullandığı ilaçlar bebekleri olumsuz etkileyebilir. Bu nedenle gebelik döneminde doktor onayı olmadan ilaç kullanılmamalıdır. Anneye ait hastalıkların bebeğe olabilecek etkileri iyi bilinmeli, bebekler ayrıntılı olarak muayene edilmelidir.

Gebelik döneminde en az iki kez Kadın ve Doğum hastalıkları uzmanı kontrolü gereklidir. Bu dönemde saptanan riskli durumların, bebeğe olabilecek olumsuz etkileri Çocuk sağlığı ve hastalıkları uzmanı tarafından değerlendirilmelidir.

Doğum sonrası yapılan ilk muayenede sorun saptanan ve saptanmayan tüm bebekler 15 günlük olduklarında tekrar muayene edilmelidir.

Emzirme esnasında anne ile bebek arasında çok özel bir bağ kurulur. Bebeğin anne sütü almasına engel teşkil edecek bir durum yok ise, verilecek ilk gıda kesinlikle anne sütü olmalıdır. Emzirmeye doğumdan sonra en kısa sürede başlanmalıdır.

Doğum yaptığınız sağlık kuruluşundan ayrılırken bebeğin kan grubunu öğrenmelisiniz. İlk 24-48 saat içerisinde ortaya çıkan sarılık fark ederseniz bir sağlık kuruluşu ile temas kurun.

Yeni doğan bir bebek birçok sorumluluklar getirerek, aile yaşantısını biraz zorlaştırır. Bu nedenle anne- baba arasındaki paylaşım ortamdaki gerginliği azaltarak çocuğun gelişi,mine olumlu katkılar sağlar.

Bebeğiniz doğduktan sonra sizin ilginize ve sıcaklığınıza muhtaçtır. Onu sevin, onu sevmekten mutluluk duyun ve bunu kendisine en iyi biçimde gösterin.

 Bebeğinizi nasıl tutacaksınız?

Boyun kasları henüz yeterince güçlü olmadığından bebek üç aylık olana kadar başını dik tutamaz. Bu nedenle bebek kucağa alındığında sırt ve baç kollarla desteklenmelidir.

 Bebek nasıl yatırılmalıdır?

Çok tartışılmakla birlikte bugün önerilen sırt üstü yatırma şeklindedir.
Kusma ve gaz problemi olan bebeklerde baş yüksekte olarak, biraz sağa dönük yatırma mide boşalımına olumlu katkı yapmaktadır. Kontrolünüzde olduğu kısa dönemlerde yüz üstüde yatırılabilir.

 Bebeğin uykusu:

Karnı doyan, altı kirli olmayan ve ek sağlık sorunu olmayan bebekler günün büyük
bir bölümünü uykuda geçirirler. Bazı bebekler hiçbir neden olmaksızın uzun süre uyanık kalabilir. Bu durumda bebeğin seçimine saygı duyulmalı ve gerginlik yaratılmamalıdır. Bırakın bebekler kendi uyku düzenlerini kendileri düzenlesinler. Ancak beslenme sonrasında uyutarak, bir düzen geliştirebilirsiniz.

 Banyo:

Doğum sonrasında vücut ısısını koruyabilen ve ek sağlık sorunu olmayan bebekler uygun şartlarda yıkanabilir. ilk banyo anneden geçen bazı hastalıklara engel olabileceği için kaynamış ılımış su (36-37C) ve uygun sabun ile yapılmalıdır. Banyo ortamının ısısı 26C altında olmamalıdır. Banyo sonrasında dikkat edilecek önemli konu göbeğin iyice kurulanıp kullanılabilecek çeşitli ilaçlarla bakımının yapılmasıdır. İlk banyoda bebeğin vücudundaki koruyucu tabaka tamamen temizlenmemeli. Daha sonraki 10-14 günlük dönemde yapılan banyoda sabun kullanılmamalıdır, sonrasında özel sabunlar kullanılabilir. Durulama bol su ile yapılmalıdır. Banyo sırasında ciltte kuruluk, pullanma ve çatlaklar var ise nemlendirici kremler kullanılabilir.

 Göbek bakımı:

Bebeğinizin göbek kordonu 7-10 gün içinde en geç 15 gün içinde düşecektir. Banyo
yaptırmak için göbeğin düşmesi şart değildir. Bebeğin kaynamış ılımış (36-37C) su ile yıkadıktan sonra göbek temiz bir bez ile iyice kurulanmalıdır. Sonrasında önerilen çeşitli ilaçlar ile göbek bakımı yapılmalıdır.

 Bebekler neden ağlar?

Bebeklerin isteklerini anlatmak için tek yöntemleri ağlamaktır. Bebekler genelde
Nedensiz ağlamaklarından, onları bu durumda yalnız bırakmak doğru olmaz. Açlık, susuzluk, altının ıslaklığı, yorgunluk, pişik, ateş ve gazının varlığı ağlama nedeni olabilir. Bazen de sevgi ve ilgi isteklerini ağlayarak ifade ederler. Sakin olun ve bu nedenleri ortadan kaldırmaya çalışın ve ağlamaya eşlik edebilecek sorunları (ateş, kusma, ishal, beslenmede isteksizlik, hareketlerde azalma) gözlemleyin. Bu sorunları saptadığınızda en yakın sağlık kuruluşundan yardım alın.

 Diş çıkarma:

20 süt dişinden ilkinin çıkmak üzere olduğunun belirtilerini, bebeğin 5. ayı ile 8. ayı
arasında fark edersiniz. Bebekler daha öncede diş çıkarabilirler ama ilk diş bir yaşına kadar çıkmasa bile sabırsızlanmayın, telaşlanmayın. Dişler genelde ağrısız çıkarlar. Ama bu dönemde, bazı çocukların huzursuz ve keyifsiz olduğu, beslenme alışkanlıklarının da değiştiği görülür. O zaman bebeğinize diş etlerini kaşıyıp rahatlaması için bir plastik halka verilebilir. Ateş ve ishal diş çıkarmasının tipik belirtisi değildir. Bu tür durumlarda olayı diş çıkarmaya yormayın. Doktorunuza başvurun.

 Ateş :

Bebeğiniz doğduktan sonra yapacağınız ilk işlerden biri bir derece edinmektir. Bunun
İçin farklı ticari ürünler olmakla birlikte cıvalı termometreler en güvenilir olanıdır. Her şey yolunda giderken ortaya çıkan her türlü olumsuzluğu değerlendirirken ateş kesinlikle ölçülmelidir. Ateş koltuk altından ve tekrarlayan ölçümler ile değerlendirilmeli. Beslenme ve ağlama dönemi sonrası ölçüm için uygun değildir. Koltuk altının ıslak olmamasına özen gösterilmelidir. Uygun şartlarda yapılan tekrarlayan ölçümlerin 37,5 C üzerinde olması ateş olarak tanımlanmalıdır. Bu şekilde ateş saptanan çocuklar bir sağlık kuruluşuna getirilmelidir.

 Gaz sancısı ile karşılaşıldığında ne yapılmalıdır?

Erken bebeklik döneminde (özellikle 0-5 aylık dönem) tam olarak olgunlaşmamış
mide-bağırsak sisteminin besinlere verdiği cevap olarak tanımlanabilir. Gaz sancısının nedeni konusunda henüz tam fikir birliği söz konusu yoktur. Bebeklerin %10 da görülür. Gaz sancısı; sağlıklı bebeklerde özellikle akşam saatlerinde şiddetli ağlama, hafif morarma, ayakları karna çekme ve ek sorunlar gözlemlenmeyen nöbetler olarak tanımlanır. Kullanılan ilaçların olaylara belirgin katkısı olmamasına rağmen çeşitli ilaçlar denenebilir. Bundan daha önemlisi bu durumu taklit edebilecek çeşitli hastalıklar olduğundan bu tanıyı doktor koymalıdır. Karına sıcak uygulama, sallama, müzik dinletme ve araba ile dolaştırma denenebilecek yöntemlerdir. Bunun dışında anne baba iletişimi ve yardımlaşması önemlidir. Anne ve babada oluşabilecek gerginlik problemi daha da artırarak, içinden çıkılmaz hale dönüştürülebilir.

 İshal:

Çeşitli mikropların neden olduğu ishal, bebeklik çağında en sık rastlanan
hastalıklardan biridir. İshalin en önemli belirtileri ; sulu dışkı, midede gaz toplanması, önemli miktarda su ve mineral kaybına yol açan kusmalardır. Doktorunuza ishal sırasında bebeğin neler yemesi gerektiğini sorun. Ağır vakalarda size su ve mineral kaybının karşılanması için bebeğinize şeker ve tuzlu su karışımı (hazır poşetler halinde satılmaktadır) vermenizi önerecektir. İshalin ağırlık düzeyine göre bu solüsyonu birkaç saat süreyle vermek gerekir. Bebeğinizi emziriyorsanız ishal sırasında daha sık emzirmeye devam etmeniz, daha da önem kazanır. Ek gıda alanlar sıvı gıdalarla desteklenmelidir.

 Kabızlık.:

Anne sütü ile beslenen bebekler genellikle yumuşak kıvamda ve sık dışkı yaparlar.
Kaka, sarı-yeşil kıvamda ve biraz da sulu olabilir. Bebeklerin dışkılama sonrasında zorlanmaları, yüzlerinin kızarması da normaldir. Günde 5-6 defa ıslak bezinin olması da yeterli beslenmediğinin belirtisi olarak düşünülmelidir. Ancak, keçi kakası gibi sert ve taneli dışkılama kabızlık işaretidir. Bu durum bebeğin yeterli beslenmemesi ya da az sıvı alması nedenlerinden kaynaklanabilir. İnek sütünün yaygın kullanımı ve ek gıdalara geçiş dönemindeki hatalar da kabızlık nedeni olabilir. Kabızlığın tedavisi için bebeğin sık aralıklarla beslenmesi gerekir. Devam etmesi halinde bir sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.

 Pişik:

Cildin ıslak kalması geçirgenliğinin artmasına ve tahrişe yol açar. Pişiğin önlenmesi
cildin kuru kalmasıyla mümkün olur. Günümüzde kullanılan kullanılıp atılan bebek bezleri ıslaklığı emerek kuru kalmasını sağlar. Ancak bu bezler ekonomik bir yük getiriyor ise havlu bezler kullanılmalıdır. Temizlik sabun tozundan yapılmalıdır. Pişik meydana gelmeden önce çeşitli koruyucu kremler kullanılabilir. Ancak pişik meydana geldikten sonra doktor gözetiminde tedavi edilmelidir. Bez bölgesini ılık sabunlu su ile iyice temizleyip kurulamak gerekir.