ÜÇLÜ TARAMA TESTİ NEYİ GÖSTERİR?

Her kadın, bebeği doğduğunda yapabileceklerinin en iyisini yapmış olmayı arzu eder. Beklenen sağlıklı bebeğin doğumu, sonsuz mutluluk verici bir olaydır. Bu amaca ulaşabilmek için doktorlar mümkün olduğu kadar erken evrelerde gelişmekte olan bebeğin sağlık durumu hakkında olabildikleri kadar fazla bilgi sahibi olmayı isterler. Üçlü tarama testi bu amaçla kullanılabilecek bir testtir.

Üçlü Tarama Testi, 15-22 haftalık gebe olan kadınların kanından yapılan bir testtir. Bu testle gebelik hakkında ölçülebilen bazı bilgiler elde edilir. Üçlü tarama testi gelişmekte olan fetusun ve plasentanın ürettiği alpha fetoprotein (AFP), chorionic gonadotropin (HCG) ve unconjugated estriol (E3)'ün kanda aranması esasına dayanır. Gebe bir kadının kanında bu üç madde de normalde bulunur.

Üçlü tarama testi çoğul gebeliklerin saptanmasında, erken doğum riskinin, erken su boşalması (EMR) riskinin belirlenmesinde, bazı doğum defektlerinin saptanmasında (karın duvarı, nöral tüp defekti) yararlı olabilir. Üçlü tarama testi ayrıca Down sendromlu bebek taşıyan kadınların belirlenmesinde yardımcı olabilir.

NÖRAL TÜP DEFEKTİ NEDİR?

Nöral tüp defektleri nadir görülürler. 1000 gebelikte 1 kadının bebeğinde bu anormallik izlenebilir.

Nöral tüp defektleri iki temel şekilde olabilir:
1.Anencephaly, beynin tam olmayan gelişmesi durumudur;
2.Spina bifida omurga kemiklerinin tam olmayan kapanmasıdır.

Anencephaly anomalisi olan bebekler ya ölü doğarlar, ya da hemen doğumdan sonra ölürler. Spina bifidalı bebekler bir dizi tıbbi sorunla karşılaşırlar. Bacaklarda zayıflık ve felç durumu, barsak idrar kesesi kontrol problemleri, kronik iltihaplanmalar ve bazan da zeka gerilikleri bu çocukları bekleyen problemlerdir. Bu çocukların bir kısmı operasyona ve fizyoterapiye ihtiyaç duyarlar. Cerrahi, tıbbi bakım ve rehabilitasyon bu çocukların gelişmelerini mümkün olduğunca artırır. Ancak bu tedavilere rağmen spina bifidalı çocukların bir kısmında tedaviye yanıt doyurucu değildir.

KARIN ÖN DUVAR DEFEKTİ NEDİR?

Üçlü tarama testi fetusun (anne karnındaki bebeğin) karın ön duvarında gelişim anomalisi olduğunu gösterebilir. İki tip karın ön duvarı defekti vardır. Bunların her ikisi de oldukça nadirdir.

Omfalosel, çocuğun barsaklarının çocuğun vücudu dışında geliştiği bir anomalidir. Eğer karın ön duvarındaki kaslardaki defektin alanı büyükse, karaciğer, mesane gibi diğer organlar da karın ön duvarı dışında yerleşmiş olabilir. Omfaloselli bebeklerin yaklaşık yarısında sindirim sisteminde veya kalpte de başka şekil bozuklukları olabilir.

İkinci tip karın ön duvar defekti "gastroşizis" dir. Bu anomalide barsaklar ve nadiren diğer bazı organlar genellikle karnın sağ yarısında bulunan bir açıklıktan dışarı çıkmışlardır. Gastroşizis diğer anomalilerle birlikteliği nadirdir ve doğumdan sonra cerrahi olarak düzeltilebilir.

DOWN SENDROMU (MONGOLİZM) NEDİR?

Normal kişilerin hücrelerinde 46 kromozom vardır. Bunların yarısı babadan, diğer yarısı anneden gelir. Kromozomlar vücudun gelişme ve büyümesini kontrol eder, organların şekil ve görevlerinin belirlenmesinde temel etkilidir. Down sendromlularda 46 kromozomun dışında fazla olarak bir adet daha kromozom vardır. Bu fazlalık kromozom, daima zeka gerilikleri ile birliktedir. Sıklıkla, kalp defektleri veya başka bazı anormalliklere de yol açabilir. Yaklaşık 700 doğumdan birisi Down sendromlu doğar. Hemen hemen daima Down sendromlu kişiler hayat boyu daha fazla dikkate gereksinim duyarlar, eğitimle bazılarının özel işlerde çalışması mümkün olabilir. Üçlü tarama testi Down sendromlu bebek taşıma ihtimali diğerlerinden daha yüksek olan kadınların belirlenmesine yardımcı olabilir.

ÜÇLÜ TESTİN BOZUK ÇIKMASININ ANLAMI NEDİR?

Öncelikle bu bir tarama testi olduğu için, anormal test sonucu, asla kesin olarak bebeğin yukarda sayılan bozukluklara sahip olduğunu göstermez. Anormal test sonucu sadece gebeliğin daha yakın izlenmesi gerektiğini işaret eder. Gerçekte, anormal üçlü tarama testi olan kadınlardan çok azı yukarda açıklanan bozukluklara sahip bir gebeliğe sahiptir. UNUTMAYIN ÜÇLÜ TEST SONUCU POZİTİF OLAN KADINLARIN ÇOĞUNLUĞU DA SAĞLIKLI BEBEK TAŞIMAKTADIR. Testin bozuk çıkması halinde ultrasonografik inceleme, amniyosentez gibi ileri tetkikler doktorunuz tarafından sizinle tartışılarak istenebilecektir.

ÜÇLÜ TEST SONUCUM NORMAL İSE BEBEĞİMİN SAĞLIĞI KONUSUNDA HERŞEYİN YOLUNDA GİTTİĞİNDEN EMİN OLABİLİR MİYİM?

Hayır. Üçlü test bazı tipteki anormal gebeliklerin tespitine yardımcı olabilirse de, sağlıklı bir gebeliği garanti edemez. Bu sadece bir tarama testidir ve açık nöral tüp defektlerinin % 85'ini, karın ön duvarı defektlerinin % 75' ini, ve Down sendromlu bebeklerin % 60 'ını gösterebilir. Bunların dışında da, üçlü testin tarayamadığı pek çok anormallikler mümkündür. Fakat unutmayın ki, bebeklerin çoğunluğu sağlıklı doğar.

TESTİ NİÇİN YAPTIRMALIYIM?

Nöral tüp defektlerinin %95'i, karın ön duvar defektlerinin ve down sendromluların tamama yakını beklenmedik olgulardır. Bu anormalliklerin çoğunluğu, ailesinde daha öncesine ait benzer sakat doğum öyküsü olmayan, bebeğin etkilenmesi için bilinen bir sebebi olmayan anneden doğarlar. Üçlü tarama testi, bebeğinde bu tip doğum anormallikleri olma konusunda diğerlerinden daha fazla ihtimali olan kadınları saptamaya yönelik bir testtir. Üçlü tarama testi sonuçları gebeliğin bazı başka komplikasyonları konusunda da uyarıcı olabilir.

Eğer ciddi bir, nöral tüp defekti, karın duvarı defekti veya Down sendromu saptanırsa bebeğin doğumu için bir takım özel hazırlıklar yapılır. Alternatif olarak, gebeliğin sonlanmasını isteyebilir ve yeni bir doğum planlayabilirsiniz.

Test sonucunun down sendromu için pozitif olması halinde, bebeğin içinde bulunduğu su kesesinden su alınarak inceleme yapılır. Böylece, down sendromu hakkında kesin tanı konur. Bu işlem "amniyosentez", için hastaların büyük kentlere gitmesi gerekmektedir. İşlemin sonucunda % 0.5-1 olasılıkla sağlıklı gebeliğin kaybı da söz konusu olabilmektedir."

ÜÇLÜ TARAMA TESTİNİ NE ZAMAN YAPTIRMALIYIM?

Test için en uygun zaman son adetinizin ilk gününden hesaplanan 15-18. gebelik haftalarıdır. Eğer bu testin avantajlarından yararlanmak isterseniz ve gebeliğiniz 22 haftadan küçükse doktorunuza danışınız.

Test sonucunun sağlıklılığı belirleyen en önemli faktör gebelik haftasının doğru bilinmesidir. Bu amaçla genellikle ultrasondan yararlanılarak gerçek gebelik haftası belirlenir.

ÜÇLÜ TARAMA TESTİ AFP TESTİNDEN NE GİBİ FARKLILIĞA SAHİPTİR?

AFP testi (anne kanında alfa feto protein bakılması), Down senndrom gebeliklerinin yaklaşık % 40'ını gösterebilir. AFP ve iki ek belirtecin ölçümüyle Üçlü tarama testi Down syndrome saptama oranını 60%'lara yükseltebilir ve testi daha spesifik yapar. Unutmayınız, AFP ve üçlü tarama testi her ikisi de tarama testidir. Bunun anlamı, test sonucu pozitif olan kadınların yüksek riskli gebelik olarak değerlendirileceği ve daha ileri araştırmaların yapılacağıdır. Anormal test sonucu asla bebeğin kesin olarak doğum anormalliği olacağını göstermez.

"Bunun anlamı amniyosentez, gibi daha ileri araştırmaların yapılmasını kabul etmeyecekseniz, bu testin yapılması hiçbir anlam taşımaz"

ÜÇLÜ TARAMA TESTİ HAKKINDA SORULARIM OLURSA KİME DANIŞMALIYIM?

Gülnet Sağlık Ekibi size yardıma hazırdır. Ancak en iyisi kendi doktorunuza danışmanızdır.

Gereksinim halinde saglik@gul.net.tr adresinden bizden bilgi isteyebilirsiniz.

DİKKAT:

ÜÇLÜ TARAMA TESTİ ZEKA TESTİ DEĞİLDİR. Zeka geriliğiyle giden binlerce hastalıktan sadece birini araştıran bir testtir.
Üçlü tarama testi, Down sendromunu KESİN GÖSTEREN BİR TEST DEĞİLDİR. Sadece olma olasılığı hakkında fikir ileri sürebilir.
BOZUK TEST SAĞLIKSIZ BEBEK DEMEK DEĞİLDİR. Test sonucu bozuk çıkan kişilerin de büyük çoğunluğu sağlıklı bebek taşır. Örneğin test sonucu 1/200 pozitif (yüksek riskli) kabul edilir. Bu durumda bu 200 kadından 199'u sağlıklı bebek taşımaktadır.
GEREĞİNDE AMNİYOSENTEZ YAPTIRMAYACAKSANIZ ÜÇLÜ TESTE GEREK YOKTUR.
Test sonucu riskli çıkanlara amniyosentez yapılmalıdır. Amniyosentez Down Sendromu için kesin tanı verir. Ancak amniyosentez işlemi için Ankara-İstanbul gibi şehirlere gitme zorunluluğu vardır. Örneğe göre amniyosentez için giden 200 kadından 199'u boşuna gitmiş olacaktır. Amniyosentez yapılan her 200 kadından biri de sadece amniyosentez yapıldığı için sağlıklı bebeğini kaybedecektir. AMNİYOSENTEZ, SAĞLIKLI BEBEĞİN 200 DE 1 OLASILIKLA DÜŞMESİNE YOL AÇABİLİR.

Hastalar sıklıkla sormaktadırlar: Siz olsaydınız ne yapardınız diye. Herkes kendi kararını kendisi vermeli, ancak ben olsaydım, diğer riskleri içermiyorsam (ileri anne yaşı, ailede Down sendromlu çocuk olması, geçirilmiş düşük tehlikesi,...gibi) testi yaptırmazdım, ultrasonografi gibi zararlı olmayan yöntemlerin verdikleriyle yetinir, AMA KARARIMIN SONUCUNA KATLANIRDIM.
Oysa SİZ KARARINIZI KENDİNİZ VERMELİ, SONUÇLARINA KENDİNİZ KATLANMALISINIZ.

Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı
Dr. Metin Ulusoy